Lidce’nin gramer yapısı çözülmüştür. Ancak kelime anlamı bakımından hâlâ çözülemeyen bir dil olduğunu söylemek mümkündür.
Batı Anadolu’da hüküm süren Lidyalılara ait ilk yazılı belgeler MÖ 7. yüzyılda görülür. Anadolu’da kullanılan Hint–Avrupa dil ailesine ait olan Lidce, Bronz Çağı Anadolu halklarının dilleri ile akrabadır. Lidcedeki “ben” zamiri “amu”, Hititçede “ammug”, Hiyeroglif Luvicesinde ise “amu ya da emu” şeklinde okunur. 8’i sesli, 18’i sessiz harften oluşan 26 harflik Lidce alfabesinin harf sistemi, olasılıkla Fenikelilerden alınmıştır. Erken dönem örneklerinde soldan sağa yazıldığı da görülen Lidce; genel olarak sağdan sola doğru, boşluk bırakılmaksızın yazılmıştır. Çift dilli yazılmış olan Lidce-Helence ve Lidce-Aramice yazıtlar sayesinde Lidce’nin gramer yapısı çözülmüştür. Ancak Lidcenin kelime anlamı bakımından hâlâ çözülemeyen bir dil olduğunu söylemek mümkündür.
Orta Doğu’da yaygın olan antik dillerin çoğunu kapsayan Sami veya Semitik diller, Asya-Afrika dil ailesinin ana alt grubunu oluşturmaktaydı. Bunlar arasında başta Aramice olmak üzere; Akkadca, Fenikece, günümüz Arapça ve İbranicesi, hatta Süryanice en fazla konuşulan Sami dilleriydi. Adını Nuh’un oğlu Sam’dan alan Sami dillerinin MÖ I. binyılın başından itibaren Anadolu’da konuşulduğunu; Akkadca kil tabletlerden, Pers İmparatorluğu’na ait anıtlar ile Yahudilere ait birçok mezar ve adak yazıtlarından öğrenmekteyiz.
İmparatorluğun dili olan Aramice, batıda Hellas doğuda İndus Vadisi’ne kadar 200 yıl hüküm süren Akhaimenidlerle birlikte yaygınlaşmıştır. Akhaimenid Hanedanlığı’na son veren Makedonya Kralı Büyük İskender ile birlikte (MÖ 331) Fenikece ve Aramice yazıtlar zaman içinde yerini Helenceye bırakmıştır.
Lidce Alfabesi
Artemis İçin Adak
Bulunduğu Yer: Sardes
Dili: Lidce-Helence
Tarihi: MÖ 6. yüzyılın ikinci yarısı
Malzemesi: Mermer
Lidce: “Bakivas’in oğlu Nannas (bu steli) Artimus için (yaptırdı).”
Helence: “Dionysikles oğlu Nannas (bu steli) Artemis için (yaptırdı).”
1913 yılında Sardes’deki Artemis Tapınağı’nın kuzeyinde bulunan küçük mermer pedestal üzerinde çift dilli olarak yazılan bu yazıt, Artemis’e adanmıştır. Bu yazıtla birlikte Bakivas isminin, Helencede Dionysikles’e karşılık geldiği anlaşılmaktadır.
